Özel Eğitimde Neyi Öğretiyoruz?

  Yetersizliği olan çocukların kendiliğinden edindikleri becerilerin büyük bir kısmını yetersizlikten etkilenmiş özel gereksinimli çocuklara, yoğun ve sistematik biçimde öğretmek gerekmektedir. Örneğin giyinme, soyunma, yemek yeme becerilerini çocukla, yetişkinleri gözleyerek, taklit ederek öğrenirler. Ama çocuk yetersizlikten etkilenmiş ise örneğin görme engelli, ya da zihinsel engelli, bu becerilerin öğretilmesi gerekir. Çünkü görme engelli çocuk, görmesindeki sınırlılık ya da yokluk nedeni ile gözleme ve taklit etme becerilerini sadece işitsel ve dokunsal uyaranlarla yapabilmekte, görsel uyaranları yetersizliğinden dolayı algılayıp tepki koyamamakta veya taklit edememektedir. Bunun için, giyinme, soyunma, yamak yeme becerilerinin sistematik ve aşamalı öğretilmesi gerekmektedir.   Aynı biçimde zihinsel yetersizliği olan çocuk duyu organlarında sınırlılık olmamasına karşın, bu organlarla almış olduğu uyaranları birleştirmede, saklamada ve geri çağırmada yani bilişsel süreçlerdeki yetersizliklerinden dolayı bunları birleştirmede ve kullanmadaki zorluklarından dolayı, bu becerilerin öğretilmesi gerekmektedir.Özel eğitim, genel eğitimden kullandığı yöntemler, materyaller, programın uyarlanması ve özelleşmiş ve bireyselleşmiş tekniklerle de ayrılır.
  Bu bireylere Bireyselleştirilmiş Eğitim Planı (BEP) ve Bireyselleştirilmiş Öğretim Planı (BÖP) hazırlanır.
  Ülkemizde de hafif derecede yetersizliği olan çocukların akranlarıyla birlikte öğretim gördüklerini söyleyebiliriz. Bu çocukların büyük kısmı, durumları eğitsel olarak ortaya konulmadığı için, öğretmenlerin sınıf yönetiminde en çok sorunlarla karlaştığı baş belası çocuklar grubu olarak ele alınmaktadırlar. 573 sayılı Kanun Hükmünde Kararname, hafif ve orta derecede yetersizliği olan çocukların akranlarıyla kaynaştırma ortamında eğitim görmelerine olanak tanıdığı için son yıllarda, Ülkemizde de birlikte eğitim ortamlarında öğretim gören çocuk sayısı artmıştır. MEB 2003 kaynaklarına göre kaynaştırmadaki öğrenci sayısı 30.000 civarındadır. Kaynaştırılan yetersizlikten etkilenmiş çocukların oranı & 6’dır. Ancak, bu ortamlarda uygulanan eğitim, öğretmenlerin yeterlikleri, fiziki ortamlar, çocuklara uygulanan eğitsel tanılama sürecinde gözlenen aksaklıklar, uygulamayı tartışılabilir konuma getirmiştir. Özel gereksinimli çocukların yetersizliklerine göre eğitim ortamlarının düzenlenişinde farklılıklar bulunmaktadır.

Genel eğitimden özel eğitim ayrıldığı bir diğer nokta ise içeriğin düzenlenişidir. Genel eğitimde içerik ortalama çevresindeki çocuklar için merkezi programlarla belirlenirken, özel eğitimde programın içeriğini çocuğun gereksinimi belirler. (Heward, 00, Eripek,02).

Özel Gereksinimli Çocukların Sınıflandırılması

Özel Gereksinimli Çocuklar:

• Öğrenme Güçlüğü
• Otizm
• Davranış Bozuklukları

Öğrenme Güçlüğü: Bir bireyin zekasının normal olmasına ya da normalin üstünde zekaya sahip olmasına rağmen dinleme, düşünme, anlama, kendini ifade etme, okuma yazma ya da matematik becerilerinde yaşıtlarına göre daha az başarı göstermesidir.
Eğitimlerinde dikkat edeceğimiz noktalar: Hazırlayacağımız programlar görsel, işitsel, dokunma, dikkat ve bellek, motor becerilerinin geliştirilmesini içermelidir. Bunların yanında dinleme, konuşma, okuma yazma becerilerinin geliştirilmesi, kavram ve düşünme süreçlerin gelişimini içermelidir.
Otizm:İletişim ve sosyal beceri alanlarındaki kısıtlılıkla seyreden ve çocuğun gelişimini önemli derecede olumsuz etkileyen bir bozukluktur.
Doğuştan gelen bir bozukluktur ama belirtiler bebeklik ve erken çocukluk  döneminde kendisini göstermeye başlamaktadır.Çocuğun konuşmaması, gecikmesi ya da konuşmada gelişme olmaması, cansız varlıklarla oynaması ve insanlarla iletişime geçmemesi, yaşıtlarıyla oynamaması, oyunların ilgisini çekmemesi ve birbirini tekrar eden basmakalıp davranışlar gibi özelliklerle otizm kendini belli etmektedir.
Davranış Bozuklukları: Altını ıslatma ve dışkı kaçırma,psikolojik kökenli kekemelik, parmak emme, tırnak yeme, yeme bozuklukları ve iştahsızlık, uyku bozuklukları, mastürbasyon(kendi kendini tatmin etme), içe kapanıklık, çalma, yalan söyleme, aşırı hareketlilik, saldırganlık, saç yolma, uyur gezerlik, inatçılık vs. davranış bozukluklarıdır.
Özel Gereksinimi bulunan Öğrencilerin Sınıf Ortamı:

Normal Sınıf:Normal okulda normal akranlarıyla ders görür.

Kaynak Oda:Çocuk yaşıtlarından ayrı sınıfta farklı bir öğretmenle çalışır.

Ayrı Sınıf (Özel Sınıf):Normal okul bünyesinde kendisi gibi engelli bireylerle ders alır.

Ayrı Okul:Okulun tamamı yetersizkiği bulunan bireylerden oluşur.

Yatılı Okul:Bakım evleri gibidir. Kimsesiz bakıma muhtaç çocuklar buralarda bakılır.

Ev/Hastane:Ülkemizde sadece lösemili çocuklara hastahanelerde eğitim verilir.Ama yeterli değildir.

Özel Eğitim Nedir?

Özel Eğitim:Beden, zihin, sosyal yönden normal kabul edilen çocuklardan gerilik gösteren bireylerin eğitim ve öğretimini kasayan etkinlikler bütünüdür.
Özel Gereksinimli Çocuk: Çocuğun kendisinden beklenen davranışları karşılamada yaşadığı yetersizlik ve özel eğitime gereksinimi olan, özel eğitim hizmetleriyleriyle gereksinimlerinin karşılanması gereken bireylerdir.
Özel gereksinimi olan bireyler kendi aralarında farklılık gösterirler.Normal kabul edilen bireyler bile kendi aralarında farlılık varken özel gereksinimli bireylerin ararlarındaki farlılık anormal olmasa gerek.Ama bu bireyler arasındaki farlılıklar genel çocuk nüfusuna oranla daha fazladır.Bu çocuklar için genelleme yapamayız.Zihinsel yetersizliği olan bireylerin hepsi sosyal yönünden zayıftır ya da iletişim kuramazlar gibi genelleme yapamayız, yaparsak da yanlış olur.
AAMR(AAIDD)'nin Tanımı: Geri zekalılık, halihazırdaki işlevlerde gerilik göstermektir.Bu zihinsel işlevlerde önemli derecede normal altı ve bunun yanında zihinsel işlevlerle ilşkili uyumsal beceri alanlarından (iletişim, öz bakım, ev yaşamı, sosyal beceriler,toplumsal yararlılık, kendini yönetme, sağlık ve güvenlik, işlevsel akademik beceriler, boş zaman ve iş) iki ya da daha fazlasında sınırlılıklar gösterme durumudur ve 18 yaşından önce ortaya çıkar.
Özel Eğitimin Amacı: Özel gereksimli bireylerin;

• Bu bireylerin topluma kazanımını sağlamak
• Toplum içinde kendisinden beklenen davranışları yerine getirebilecek düzeye ulaşmasını sağlamak
• İnsanlarla iletişim kurmasını sağlayabilmek ve kendini ifade edecek düzeye ulaştırmak 
• Yaşamlarını bağımsız olarak devam ettirebilmeleri için temel yaşam becerileri kazandırmak
• Bireylerin gereksinimlerine uygun programlar hazırlamak ve hazırlanan bu programları özel personel, özel araç gereç kullanımıyla bireylerin ilgileri, ihtiyaçları, yeterlilikleri ve yetersizlikleri doğrultusunda iş ve meslek hayatına ve toplum hayatı için hazırlanmalarını amaçlar.